Rosselle van der Hoek, 24 juni 2020
In september 2019 bracht ik tijdens mijn studiereis door Maleisië een bezoek aan het Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum. Dit centrum behoort tot één van de grootste trekpleisters van Sabah en heeft een enorme indruk op me gemaakt. Het rehabilitatiecentrum is in 1964 opgericht door de Engelse Barbara Harrison en wordt beheerd door Sabah Wildlife Department. Het was het eerste centrum ter wereld dat zich richtte op de rehabilitatie van (jonge) orang-oetans die zijn bevrijd uit gevangenschap of wees zijn geworden doordat ze hun moeder zijn verloren door illegale houtkap en ontbossing. In dit centrum worden de orang-oetans opgevangen en intensief begeleid en voorbereid op hun terugkeer naar de natuur.
Het Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum is een beschermd gebied en ligt aan de rand van het Kabili bosreservaat. Het is slechts een half uurtje rijden vanaf Sandakan en in de omgeving liggen voldoende accommodaties om de nacht door te brengen. De beste en mooiste accommodatie is Sepilok Nature resort. Dit resortje ligt op loopafstand van het rehabilitatiecentrum. Ideaal! Meestal wordt een bezoek aan Sepilok gecombineerd met de meerdaagse excursie naar Sukau.
Hoewel het natuurlijk nog unieker is om een orang-oetan in het wild te zien, is een bezoek aan dit centrum absoluut de moeite waard. Tijdens mijn bezoek heb ik van dichtbij gezien hoe belangrijk het is dat het centrum bestaat. Jaren geleden leefden er namelijk nog veel orang-oetans in Zuidoost-Azië, maar door de jaren heen is hun natuurlijke leefomgeving steeds kleiner geworden en is de populatie drastisch afgenomen. Sommige orang-oetans werden gedood, anderen werden in gevangenschap gehouden (bijvoorbeeld als huisdier) en verwaarloosd. Gelukkig zijn deze illegale praktijken verboden en worden er gevangenisstraffen opgelegd aan een ieder die wordt betrapt op het houden van een orang-oetan als huisdier.
Mijn bezoek begon in de videoruimte met een videopresentatie over het rehabilitatiecentrum. Hier kreeg ik meteen een goede indruk van het centrum. Meerdere medewerkers en vrijwilligers komen aan het woord en vertellen wat zij dag in dag uit voor de orang-oetans doen. Het is bijzonder om te zien en horen hoe zij zich elke dag inzetten voor het welzijn van deze mensapen.
In het rehabilitatiecentrum worden de verweesde orang-oetans opgevangen en verzorgd. Ze krijgen een volledige gezondheidscheck voordat ze beginnen aan het rehabilitatieproces. De meeste jonge orang-oetans komen namelijk verzwakt binnen en moeten eerst, met de juiste zorg en middelen, aansterken. Het rehabilitatieproces is zeer intensief en duurt ongeveer 7 jaar. Baby orang-oetans die in het centrum terecht komen worden 24 uur per dag verzorgd in de indoor nursery. Ik hoorde dat er 5 baby orang-oetans zijn en hoopte natuurlijk een glimp van deze 5 jongen op te kunnen vangen. De indoor nursery is echter niet toegankelijk is voor bezoekers. De baby orang oetans zijn nog te jong en kwetsbaar en kunnen nog niet kunnen worden blootgesteld aan groepen bezoekers die letterlijk ‘aapjes kijken’, wat zeer begrijpelijk is.
Zodra de jonge orang-oetans sterker zijn mogen ze steeds vaker naar buiten. Dit vinden ze natuurlijk fantastisch, maar soms ook een beetje eng. Na de videopresentatie ben ik via de houten looppaden door het bos naar de outdoor nursery gelopen. Om me heen hoorde ik allerlei geluiden en de gids vertelde me dat er ook andere dieren in het reservaat leven, zoals de Pygmy olifant. In de outdoor nursery bevinden de orang-oetans zich in een buitenruimte, een soort speelplaats. Bezoekers nemen plaats in de binnenruimte; deze ruimte is met glas gescheiden van de buitenruimte. Meteen bij binnenkomst spotte ik drie orang-oetans: één grotere die lekker aan het eten was en twee jonge die druk met elkaar aan het spelen waren. Heel aandoenlijk!
In feite zijn orang-oetans echter het meest solitaire van de grote apen. In de vrije natuur spot je ze dus niet in grote groepen, maar vaak alleen. Spot je er wel twee, dan is het meestal een moeder met haar jong. In het wild blijven orang-oetans tot ongeveer hun zevende jaar bij hun moeder. Zij leert hen de vaardigheden die nodig te zijn om zelfstandig te kunnen overleven in de natuur, zoals het vinden van voedsel, het inschatten van gevaren, het bouwen van een nest en het klimmen en slingeren in bomen. Vanaf het 7e of 8e jaar gaan ze beiden hun eigen weg. In het rehabilitatiecentrum wordt het jong begeleid door de medewerkers. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van een z.g. ‘buddy’ systeem: een jonge orang-oetan wordt gekoppeld aan een oudere (een buddy) die hem of haar de vaardigheden zal leren. Zodra ze de noodzakelijke ervaring hebben opgedaan worden ze aangemoedigd om er zelfstandig op uit te gaan. Dit gebeurt allereerst in het reservaat van het rehabilitatiecentrum en zodra de orang-oetan heeft aangetoond prima te kunnen overleven, wordt hij of zij vrijgelaten in de natuur.
Na de outdoor nursery liep ik verder naar het voederplatform. Om me heen is het één en al jungle, en al vrij snel spotte ik de eerste orang-oetan die via de leuning van het looppad mijn kant opkwam. Als bezoeker moet je natuurlijk enige afstand bewaren, maar het is enorm indrukwekkend om een mensaap van zo dichtbij te zien! Bij het voederplatform is het vrij druk. Het is tweemaal per dag voedertijd en daar wil iedereen uiteraard bij zijn. Het is dan ook een magisch moment als je de bladeren hoort ritselen en de orang-oetans tevoorschijn ziet komen om voedsel te halen. Bij het voederplatform spot je vooral de grotere orang-oetans. Dit zijn vaak ook wilde orang-oetans. Het centrum vangt namelijk ook gewonde en ontheemde wilde orang-oetans op.
Het rehabilitatiecentrum wordt beheerd door de Sabah Wildlife Department. Extra financiering komt van de toegangsprijs die door bezoekers wordt betaald. Ook financiert de liefdadigheidsorganisatie Orangutan Appeal UK projecten in het centrum, waaronder de renovatie van behuizingen en uitrusting, en de aankoop van reddingsvoertuigen. Daarbij hebben zij momenteel 8 leden van het zorgteam in dienst, waaronder een dierenarts.
Als bezoeker zijn er meerdere manieren om het rehabilitatiecentrum te steunen. Dat kan door een souvenir te kopen uit de winkel, een donatie te doen via een overschrijving, of door één van de 5 baby orang-oetans te adopteren. Omdat het centrum zo’n indruk om me heeft gemaakt besluit ik voor het laatste te gaan en orang-oetan Betty te adopteren. Inmiddels heb ik weer een update binnen van Betty en het gaat erg goed met haar!
Een bezoek aan Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum is overigens perfect te combineren met het naastgelegen Sunbear Conservation Center waar je de kleinste beren ter wereld kunt aanschouwen! Dit centrum beschikt over een observatieplatform, een wandelpad en een bezoekerscentrum waar je meer informatie over deze beren kunt inwinnen.
Ook kun je een bezoek brengen aan het nabij gelegen Rainforest Discovery Center. Een prachtig bos waar je ook meer kunt leren over de jungle van Borneo en haar flora en fauna. Er zijn meerdere mooie jungle trails die je hier kunt doen en er is een Canopy Walkway die een prachtig uitzicht biedt over de omgeving. Je spot hier veel mooie vogels en ik had zelfs het geluk een moeder orang-oetan met haar jong te zien! Fantastisch. Ga wel in de vroege ochtend of late middag, want overdag schuilen ze graag voor de warmte en is de kans vrij klein om iets te zien.
Ben je enthousiast geworden en wil je ook graag een bezoek brengen aan Sepilok? Neem gerust contact met ons op! Voor inspiratie kun je op de link hieronder klikken en onze voorbeeldreizen naar Maleisië bekijken. Je vindt hier reizen naar Maleisisch Borneo, maar ook reizen waarbij je een mooie combinatie maakt met West-Maleisië. Voor ieder wat wils!
